Ailelerin Gençlerde Bağımlılık Hakkında Bilmesi Gerekenler
Ergenlik, gençlerin arkadaşlarından onay görmek istediği bir dönemdir, dolayısıyla bağımlılıkların çoğu kez ergenlikte baş göstermesi şaşırtıcı bir durum değil. Gençlerde bağımlılık sorun haline gelmeden önce erken müdahaleyle büyük acılar yaşanması engellenebilir.
Birçok kişi bağımlılık sorununu kendileri çözebileceklerini zanneder. Bağımlılığı yenmenin çok zor olduğunu ve çoğu kez uzman yardımı gerektirdiğini bilmelisiniz. Yardım istemek bazılarının sandığı gibi bir zayıflık belirtisi değil akıllı ve güçlü olduğunuzun göstergesidir.
Bağımlılık Nedir?
Bağımlılık deyince çoğu kişinin aklına alkol ya da yasa dışı maddeler gelir ama yemeğe, ilaç kullanımına, sigaraya, kumara, akıllı telefonlara, oyunlara, cinselliğe ve başka birçok madde ve davranışa bağımlı olmak mümkün.
Bir davranışa ne zaman bağımlılık dendiğini biliyor musunuz? Birçok kişi bu soruya net bir cevap vermekte zorlanabilir. Bağımlılık, insanın ilaç ya da alkol kullanımı gibi bir davranış üzerinde kontrolü olmamasıdır; davranış artık seçim konusu olmaktan çıkmış gereklilik haline gelmiştir. Kişi kendini bu davranışa ya da bu maddeye mecbur hisseder. Artık zevk veya sosyalleşme için yapmıyordur, alışkanlık yapan madde ya da davranışa bağımlı hale gelmiştir.
Bağımlılık fiziksel ya da psikolojik ya da her iki türlü olabilir. Fiziksel bağımlılık, kişinin alıştığı maddeyi ya da davranışı bıraktığı zaman titreme, kendini zayıf hissetme ya da paniğe kapılma gibi yoksunluk belirtileri yaşaması anlamına gelir. Aynı zamanda, bu madde ya da davranışa direnç geliştirir, yani aynı etkiyi elde edebilmek için daha yüksek doza ihtiyaç duyar. Psikolojik bağımlılık ise alışkanlığı yerine getirme ihtiyacının tüm değerleri unutturacak kadar güçlenmesi demektir; örneğin kişi yalan söyleyebilir, hırsızlık yapabilir veya normalde yapmayı kabul etmeyeceği şeyler yapabilir.
Gençlerde Bağımlılık Belirtileri
Kendinizde ya da tanıdığınız bir gençte bir bağımlılık olduğundan kuşkulanıyorsanız şu belirtilere bakarak karar verebilirsiniz:
- O madde ya da davranış olmadan rahatlayamama
- Aynı etkiyi elde etmek için düzeyi artırma ihtiyacı duyma
- Ruh halinde değişimler, depresyon, kaygı ve öfke
- Eskiden zevk alınan ve önem verilen etkinliklere ilgi kaybı
- Uyku ve yemek yeme alışkanlıklarında değişiklikler
- Aile ve arkadaşlardan sır saklamaya başlama
- Okulda notların bozulması ya da devamsızlık gibi sorunlar
- Arkadaşlık ettiği kişilerin değişmesi, örneğin yalnızca madde kullanan arkadaşlarla takılma
- Zamanının çoğunu nasıl madde arayarak ya da bağımlılık davranışıyla geçirme
- Madde ya da davranışa para yetiştirebilmek için hırsızlık yapma ya da eşyalarını satma
- Bırakma kararı verdiği ve denediği halde başaramama.
Gençlerde Bağımlılık Tedavisi
Birçok kişi bağımlılık sorununu kendileri çözebileceğini zanneder ama bunu başarabilen azdır. Yardım istemekte gecikmek bağımlılığın daha derinleşmesine neden olur. Bağımlılığı yenmenin çok zor olduğunu ve bazen uzman yardımı gerektirdiğini bilmelisiniz. Yardım istemek bazılarının sandığı gibi bir zayıflık belirtisi değil, aksine akıllı ve güçlü olduğunuzun göstergesidir.
İyi bir tedavi programında şunların bulunması gerekir:
- Aynı süreci yaşayanlardan ve iyileşmiş olanlardan destek
- Eğitsel araçlar, üzüntü, öfke, kaygı gibi duygularla başa çıkma teknikleri ve dengeli bir hayat yaşama gibi konularda bilgi verilmesi
- Yeni çevre
- Dürtülerle başa çıkmaya yönelik psikolojik terapi
- Reçeteli ilaç kullanımı
Ailelerin ergenlerle iletişim, psikolojik güçlülük, yalana yaklaşım, istenmeyen davranışı değiştirme konularında bilgilenmeleri genç ve ailenin yardıma ulaşmalarını hızlandıracaktır.
Gençlerde Bağımlılık Konusunda Toplumsal Müdahaleler
Gençlere bağımlılık konusunda farkındalık kazandırmaya yönelik çeşitli toplumsal hareketler umut veriyor. İzlanda, psikoloji profesörü Harvey Milkman’la uzun süre işbirliği yaparak gençler arasında bağımlılık düzeyini ciddi bir şekilde düşürmeyi başardı. Venezuela’da başlayan ve sokaktaki çocukları müzikle kazanmayı hedefleyen El Sistema da büyük başarı sağlanan bir diğer hareket. Bugün dünyada bu yöntemi kullanan birçok orkestra var.
İzlanda bugün Avrupa’da en temiz yaşayan gençler konusunda başı çekiyor. 15-16 yaşlarındaki gençler arasında son bir ay içinde sarhoş olanların yüzdesi 1998’de %42 iken 2016’da %5’e düştüğü görülüyor. En az bir kere esrar kullanma oranı %17’den %7’ye, her gün sigara içenlerin oranı ise %23’ten yalnızca %3’e inmiş durumda.
Uyuşturucu ve alkolün en çok, sıkılan ya da stres yaşayan gençlere çekici geldiği anlaşılıyor. Gençler daha iyi alternatiflerle uyarıldıklarında uyuşturucudan ya da başka bağımlılıklara yönelmiyorlar.
