Çocuklarda Sorumluluk Bilinci Nasıl Gelişir?

Çocuklarda sorumluluk erken yaşlardan itibaren çocuğun yaşının, becerilerinin ve gelişim düzeyinin izin verdiği ölçüde, verilen görevleri yerine getirmesi, seçimlerinin ve verdiği kararların sonuçlarını üstlenmesi olarak tanımlanabilir.

Sorumluluk bilinci belli bir yaşa geldiğimizde bir anda edindiğimiz bir beceri değil. Birçok davranışımızda olduğu gibi, küçük yaşlardan itibaren adım adım geliştirdiğimiz bir olgudur. Çocuğumuzun kendi davranışlarının, seçimlerinin ve tercihlerinin sonucunu yaşamayı öğrenmesi, bağımsız ve kendine yeten bir birey olması yönünde atacağı ilk adımlardır.

Sorumluluk duygusu adım adım gelişen çocuklar sorumlulukları bir yük olarak değil de hayatın doğal bir parçası olarak gördüklerinden kendilerine daha çok güvenirler. Çocukların sorumluluk bilincini öğrenmeleri aynı anda zamanı daha iyi yönetebilme becerisi de kazanmalarını sağlar. Kendi hayatları ile ilgili yapmaları gerekenlere ve bunların öncelik sırasına karar verme becerileri gelişir.

Bağlılık ve Bağımlılık

Kültürümüzde bağlılık ve bağımlılık kavramları karıştırılabiliyor. Bağlılık sağlıklı bir ilişki şeklidir. Bir bireyin kendine yetmesi ve özgür olmasını engellemez. Ya da bireyin özgür, kendine güvenen ve yeten bir birey olması, örneğin, ailesine ve dostlarına olan bağlılığını zedelemez. Bağımlılık ise kişinin ilişkilerini ve yaşam kalitesini etkileyen sağlıksız bir durumdur. Her çocuk bağımlıdır, zaman içinde yavaş yavaş bağımsızlaşır.

Çocuğun, hayatında belli sorumluluklarını yerine getirirken bunları yapabilecek kapasitede ve beceride olduğunu deneyimlemesi sayesinde ebeveylerine ve diğer yetişkinlere duyduğu bağımlılık giderek azalır. Ebeveynlerin desteğiyle bu tarz bir süreklilik çocuğun hayatında düzenlilik oluşturur ve sorumluluk alma becerileri gelişen çocuğun kendine güveni artar.

Çocuğun Yaşına Göre Sorumluluk

Her çocuğun kişisel özellikleri, yetenekleri ve gelişim sürecine göre yapabildikleri farklıdır. Yani her çocuk özeldir ve listelerle açıklanamaz.

• 2 – 3 yaş özgürlük ve sınırlar arsındaki dengeyi kurma zamanı.
• 3 – 4 yaş enerjik ve hareket dolu bir dönemdir.
• 4 – 5 yaşlarındaki çocuklar fiziksel, bilişsel ve sosyal açıdan daha da gelişmistir.
• 5 – 6 – 7 yaşlarındaki çocuklar kişisel sorumluluklarının çoğunu gerçekleştirebilirler.
• 7 – 12 yaşlarında çocukların sorumluluklarının büyük kısmı okulla ilgilidir.

Hatalar

• Aşırı koruyuculuk kolaycılığı
• Akademik başarının aşırı önemsenmesi
• Bazı ebeveynler çok titiz ve mükemmeliyetçi olabiliyor
• Çatışma – sözel ve fiziksel şiddet
• Asker duruşu – çocukların her anlarını iş yaparak geçirmelerini beklemek

Anne-Babalar İçin Birkaç Öneri

• Yaşına uygun sorumluluğu önce öğretmeli sonra fırsat vermeli.
• Çocuğu sıkmadan, zorlamadan yaklaşabilmeli, kontrolcü ve cezalandırıcı bir şekilde değil de, kendi zamanında yapmasına fırsat vererek yaklaşmalı.
• Çocuğun gösterdiği çabayı takdir etmek alışkanlık haline getirilmeli.
• Eğer ailede birden çok çocuk varsa, çocuklar arasındaki sorumluluk dağılımının da yaşlarına uygun bir şekilde adil olduğundan emin olunmalı.

Eğer çocuğunuzla bu konuda sorunlar yaşıyorsanız, buradaki önerilere ek olarak ayrıntılı çözümlere ve rehberliğe ihtiyaç duyuyorsanız hazırlamış olduğum Bilinçli  Anne Baba Eğitim Seti‘nin  Çocuklarda Sorumluluk Bilinci konulu modülünü edinebilirsiniz.  Detaylı bilgi almak için [email protected] adresine yazınız.

Aşağıdaki yorum bölümüne düşüncelerinizi, deneyimlerinizi, soru ve geri bildirimlerinizi yazın. Hepsini mutlaka okuyorum ve geri dönüyorum.