Yetişkinlerde Konsantrasyon Sorunları

Danışanlarımın dikkatlerinin çok kolay dağılmasından yakındığını çok duyuyorum. Konsantrasyon sorunları ve odaklanamamaları nedeniyle de bitiremedikleri çok sayıda projeye boğuluyorlar, bunun sonucunda da öz saygıları zarar görüyor. Bu durum hayatın tadını kaçıracak kadar yıpratıcı olabilir. Birkaç gün önce Tai Chi dersim sırasında konsantrasyon yeteneğim söz konusu oldu. Ben de sizlere konsantrasyon sorunlarınız konusunda yardımcı olmak için kişisel deneyimimi bilimsel verilerle birleştirmeye karar verdim.

Konsantrasyon Sorunlarına Bakış

Varlığımızı sürdürebilmemizi sağlamak için beynimiz, duyularımıza ulaşan çeşitli uyaranları ve gereksinimlerimizi takip eden düşüncelerimizi fark edecek ve bunlara göre hareket edecek şekilde tasarlanmıştır. Zihnimizin bu normal düzensizliğini konsantre olma becerimizle düzenleriz. Dikkatimizi ilgilendiğimiz bir konuya yönlendirerek bu konunun dışında kalan şeyleri filtreleriz.

Zihnimizi bir şeye yeterince uzun süre odaklama yeteneğimiz kısıtlı bir hale geldiğinde konsantrasyon sorunları ortaya çıkar. Film seyrederken oyun oynama gereksinimi hissettiklerini söyleyen danışanlarım oluyor. Okumaya çalışmaktan vaz geçtiklerini, çünkü her cümleyi tekrar tekrar okumaları gerektiğini ya da sayfayı çevirdikten sonra okudukları şeyi hatırlayamadıklarını söylüyorlar. Derin bir konuşmaya dalamadıklarından ya da bir dizi talimatı izleyip uygulayamadıklarından şikâyet ediyorlar. Akılları kontrol dışı kalmış gibi olduğu, o andaki konudan uzaklaşarak biraz sonra ne yapacaklarına veya başka bir düşünceye gittiği için yalnızca günlük hayatları etkilenmekle kalmıyor, hiçbir şeyin de tadını alamıyorlar.

Bireysel meseleler gibi görünen bu tip sorunların kuşkusuz aile hayatına da etkileri oluyor. Birçok çift, birçok anne baba mutlu ve sağlıklı bir aile hayatı yaratma konusunda üstlerine düşen rolü hakkıyla yerine getiremiyorlar.

Ben böyle zihinleri, ahıra kapatılmış vahşi atlara benzetiyorum. Becerikli bir binicileri olursa çok büyük şeyler başarabilirler.

Konsantrasyon Sorunlarının Nedenleri

Konsantre olma yeteneğimizi etkileyen birçok etmen vardır:

• İlgilenmeniz gereken çok fazla iş olduğunda konsantrasyonunuzun zayıfladığını fark edebilirsiniz. Araştırmalar stres düzeyi arttıkça konsantrasyon yeteneğinin azaldığını gösteriyor.
• Ben çoğu zaman en yaygın kendi kendine stres yaratma şekillerinden birinin mükemmeliyetçilik olduğunu görüyorum.
• Uzun süre çözümlenmeyen stres depresyona dönüşebilir. Doğal olarak, konsantrasyon becerisinin azalması da depresyon semptomları arasında yer alıyor.
• Uykumuzu yeterince alamadığımız ya da yorgun olduğumuz zaman kolay odaklanamadığımızı hepimiz fark etmişizdir.
• Aynı anda birden fazla iş yapabilmenin idealize edilmesi modern hayatın hatalı yaklaşımlarından biri, geçmişte bu hataya ben de düştüm. Araştırmalar, aynı anda birden fazla iş yaptığımızda hem hata yaptığımızı hem de beynimizi dikkati bölüştürmeye programladığımızı gösteriyor. Ben bir süre önce her an tek iş yapma konusunda bilinçli bir karar aldım. Buna bulaşık yıkarken müzik dinlemek gibi basit etkinlikler bile dâhil.
• Sıkıldığımızda konsantrasyonumuzu kaybederiz.
• Odaklanamama durumu hamilelik, emzirme ya da menopoz gibi hormonal dengesizliklerle de ilgili olabilir.

Konsantrasyonu Geliştirme Yolları

Konsantre olmak öğrenilen bir beceridir. Konsantrasyon sorunlarınızı çözmek için beden-zihninizi eğitebilirsiniz. Bu iş bir bakıma vahşi bir atı eğitmeye benzer. Sizinle, kendi deneyimlerimden ve araştırma sonuçlarımdan çıkardığım bazı öneriler paylaşmak istiyorum:

• Yaşam tarzınızdaki tercihlerinizi gözden geçirin. Beslenme, egzersiz, dinlenme ve çalışma şeklinizi düzenleyin.
• Hayatınızı size heyecan verecek şekilde yaşayın. Ne yaparsanız yaşadığınızı hissedeceğinizi düşünün ve o neyse bahane bulmadan onu yapın.
• Bilinçli bir şekilde bir anda tek bir şey yapmaya karar verin.
• Hızlı gidiyorsanız, bilinçli bir şekilde yavaşlamaya karar verin.
• Sabah akşam en az 10 dakika durup kendi kalbinizin atışını dinlemeye, nefes alış verişinizi hissetmeye zaman ayırın.

Çoğu zaman, danışanlarımın böyle önerileri uygulamamak için çeşitli bahaneler bulduğunu görürüm. Kendi durumlarının farklı olduğunu, hiç duracak vakitleri olmadığını söylerler. Şunu açıkça ifade etmek istiyorum: Hayatta değeri olan herhangi bir şey başarmak istiyorsanız odaklanabilmek zorundasınız, bunun için de durmayı öğrenmek zorundasınız. Durmanın konsantrasyonun ötesinde başka faydaları da vardır, daha sonraki paylaşımlarımdan birinde bunlardan ayrıca bahsedeceğim.