Sorun Yaşayan Çocuklar ve Aile Terapisi

Aile hayatı hem basittir, hem karmaşık. Bir yandan çocuk büyütürken, bir yandan da maddi kaynak sağlamamız, buna ek olarak ta kendimize iyi bakıp sağlığımızı korumamız gerekir. Bunları yaparken eğlenmek de önemlidir. Her şey yolunda gittiğinde, kendimizi cennette gibi hissederiz.

Fakat kimi zaman hayat olayları, kendi geçmişimizden gelen zorluklar, hastalıklar, sosyal baskılar ve diğer etkenler, tatmin edici bir hayatın huzurlu akışını bozabilir.  Bu yazımda, çocukların sorun yaşamalarının nedenleri ve sizin bu konuda yapabilecekleriniz üzerine odaklanıyorum.

Aile ve Çocuk

Çocukların evde olup bitenleri duygusal olarak anlaması, sözel olarak ifade edebilmelerinden çok daha önce gerçekleşir. Bazen biz duygularımızı; örneğin eşimize karşı öfkemizi, sevdiğimiz birinin ölümünden ötürü duyduğumuz acıyı ya da tek başına bir anne ya da baba olarak idare etmeye çalışırken yaşadığımız yetersizlik hissini çocuklarımızdan saklamaya çalışsak da, çocuklar büyüklerin yaşadığı bu sıkıntıları hissedebilirler. Böyle durumlarda iki farklı şekilde tepki verebilirler.

Korumacı bir şekilde tepki verdiklerinde, acınızı hissetmiyormuş gibi davranır ve sizi neşelendirmeye çalışırlar.

Bazı çocuklar ise anne-babalarının duygularını saklamaya çalışmasını samimiyetsizlik olarak algılar, güven duyguları sarsılır ve isyan ederek bu üzüntüyü dağıtmaya çalışırlar. Kendilerini direk olarak ifade edemedikleri için davranışları ile bu duygularını ortaya koyarlar.  Söz dinlemezler, yasak olan şeyleri yapmak isterler.  Tabii bu durum hayatı herkes için daha da zorlaştırır ama çocuğun ihtiyacı dürüstçe duygularınızı ortaya koymanızdır.

Ben insanın çocuğuna verebileceği en güzel hediyenin, kendisinin sağlıklı, mutlu ve hayattan tatmin olmuş bir birey olması olduğuna inanıyorum.

Çocuklar da hepimiz gibi taklit yoluyla öğrenirler. Bizim, ne dediğimizden çok nasıl davrandığımızı örnek alırlar.

Kendi hayatınızdaki güçlüklerle ilgilenmekte fazla gecikirseniz, çocuklarınız sorunlar yaşamaya başlayabilir. Bu yüzden, eğer çocuğunuz zorluklarla karşılaşıyorsa, durup kendinizin sağlıklı, mutlu ve hayattan tatmin olmuş bir birey olup olmadığınızı düşünün. Bu soruya yanıtınız olumsuzsa, o zaman belki de nasıl başka türlü olabileceğinize odaklanmanın zamanı gelmiş olabilir.

Daha mutlu, daha sağlıklı ve hayattan daha fazla tatmin olmayı hak ediyorsunuz.

Aile, Okul, Ergenlik

Çocukların sorun yaşayabilecekleri alanlar çok çeşitlidir.  Örneğin gelişimlerinde bir sonraki aşamaya geçmekte zorlanabilirler.

Örneğin tuvaletini doğru zamanda ve yerde yapmayı öğrenmek için çocuğun önce fiziksel olarak yeterince gelişmiş olması gerekir.  Daha sonra bunu istemesini destekleyecek uygun aile ortamını yaratmak önemlidir.

Okula başlamak ta aileleri çaresizliğe düşürebilen yoğun korkuların yaşanabildiği dönemlerdendir. Bu korkular okul hayatı boyunca da ortaya çıkabilir.  Böyle durumlarda, aileler anlamakta zorlansalar da çocuğun yaşadığı korku gerçektir.  Çocuklara kızarak zorla okula götürmek ciddi travmalara neden olabilir.  Ebeveyn olarak sakin, kararlı ve anlayışlı olmak gerekir. Doğru tutumu belirleyebilmek ve sürdürebilmek için konu hakkındaki uzmanlığından emin olduğunuz bir aile danışmanından yardım almanızı öneririm. 

Tabii ki ergenlik de sorunların çıkmasına uygun bir zemin yaratabilir.

Genç bireyin çocuklukla yetişkinlik arasında takılıp kaldığı ve genç bir yetişkin olma aşamasına geçemediği durumlar olabilir.

Çocuğunuz bu geçişlerin herhangi birinde sıkıntı yaşıyorsa yolunda olmayan bir şeyler olabilir.  Neden, çocuğunuzun fiziksel ve duygusal olarak hazır olmaması ise zaman içinde olgunlaşabilir; probleminiz yoktur.  Ancak bu süre çok uzarsa sizin kaygı duymaya başlamanız normaldir.  Ancak çocuğunuzu zorlayarak yaşanan sorunların bir güç mücadelesine dönüşmesine neden olabildiğiniz gibi çocuğunuzun güvenini de kaybedebilirsiniz. Bu aşamada yardım almanın size ve ailenize olumlu katkıları olacaktır.

Aileler çocuklarının yaşamları boyunca üzerlerinde taşıyacağı, ‘korkak’, ‘tembel’, ‘anne kuzusu’ gibi etiket ve yargılardan kaçınmalılar.  Göreviniz çocuğunuza yumuşak bir şekilde doğru yönde rehberlik etmektir.

Bazı ailelerde ise sorunlar mizahla aşılmaya çalışılır.  Esprilerin gerçekten iyileştirici güçleri olabilir ama çok dikkatli kullanılmaları gerekir.  Hassas konularda çocuklarınıza takılırken dikkatli olun. Bunun onlara bir yararı olmadığı gibi kendilerine olan saygı ve güvenlerini de sarsabilir.

Psikolojik Danışmanlık

Çocukluk astımı ve şeker gibi birçok hastalığın güçlü psikosomatik bileşenleri vardır, yani psikolojik etmenlerden etkilenebilirler. Örneğin, aşırı koruyucu bir anne davranışı; ebeveynlerin çocuğun yanında velayetini kimin alacağı konusunda tartışması ya da eziyet eden bir kardeş astımlı bir çocuğun tıkanmasına neden olabilir.

Çocuğun rahatsızlığına dair küçük işaretler fark edilmez ya da önemsenmezse daha ciddi sorunlar çıkabilir.

Dikkat eksikliği bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluklar, kaygı nöbetleri, depresyon, yeme bozuklukları ve bağımlılıklar, mekanikleşmiş ve baskı altındaki toplumumuzda görülen çocukluk şikayetleri arasında yer almaktadır.

Bu tanılar anne-babalar için ağır birer yük oluşturabilir, hatta aileleri ihtiyaç duydukları yardımı almaktan alıkoyabilir. Biz aile terapistleri bu terimlerin anlamlarını bilir, ancak insanları bu şekilde etiketlemekten kaçınırız. Kişinin ailesinde, okulunda ya da iş yerindeki diğer insanlarla ilişkilerinde nasıl davrandığını tasvir etmeyi tercih ederiz.

Yukarıda saydığım hastalıkların dışında, hırsızlık, yalan söyleme, söz dinlememe, karşı gelme, öfke nöbetleri, aşırı yemek yeme ya da diğer çocuklara vurma gibi başka davranış sorunları da vardır. Bu zorluklarla başa çıkmakta kullanabileceğiniz kulaktan dolma yöntemler bazen işe yarasa da size verilen tavsiyeleri aklınızın süzgecinden geçirerek değerlendirmenizi öneririm. Siz ve aileniz özelsiniz, size uygun çözümleri oluşturabilmek için bir uzmanla çalışmanız daha verimli sonuçlar verecektir.

Bir çocuğun büyüdüğünde mutlu, sağlıklı ve hayattan tatmin olmuş bir birey olmasına yardımcı olabilecek en önemli etmen, anne ve babası olarak sizinle olan ilişkisidir. Çocuğunuzun, her ne olursa olsun, katı davranıp, kızsanız bile, ona olan sevginizin asla değişmeyeceğini bilmeye ihtiyacı vardır. Buna koşulsuz sevgi diyoruz.

Kısa bir süre önce çok iyi bir arkadaşımdan harika bir söz duydum:

“Bir şeyi ya da birini ancak sevdiğiniz
kadar anlayabilirsiniz.”

Hayatımızın en önemli işi, çocuklarımızın mutlu, sağlıklı ve kendini gerçekleştirebilen bireyler olmasına rehberlik edebilmektir. Bu görev sizin açık, öğrenmeye hazır, esnek, kendinize eleştirel bir gözle bakabilen ve gelişebilen bir insan olmanızı gerektirir.

Size, çocuklarınızın güzelliğinin ve saflığının farkına varmanızı ve birlikte geçirdiğiniz her dakikanın tadını çıkarmanızı tavsiye ederim. Bunu yapamıyorsanız, çok geç olmadan harekete geçin (aslında hiçbir zaman çok geç değildir, ama ne kadar erken olursa o kadar iyi olur), özellikle bu amaca odaklanarak bir ruh sağlığı uzmanından yardım alın. Hiçbir şeyin, çocuğunuzla sevgi dolu bir ilişki kurmanızı engelleyecek kadar önemli olmadığını hep hatırlayın.

Aşağıdaki yorum bölümüne düşüncelerinizi, deneyimlerinizi, soru ve geri bildirimlerinizi yazın. Hepsini mutlaka okuyorum ve geri dönüyorum.