Duygusuzluk Sorununuz mu Var?

Benden duygularıyla yeniden bağlantı kurmak için yardım isteyen iki erkek danışanım oldu. İkisi de öfke patlamalarından şikâyetçi ve ikisini de eşleri duygusuzluk nedeniyle eleştiriyor. Otuzlu yaşlarının sonlarındalar, iyi eğitim görmüş ve her biri kendi işinde başarılı.

Her ikisi de çocuklukta yoksunluk ve ihmal yaşadıklarını söylüyorlar. Durumları bana Harville Hendrix’in hikâyesini hatırlatıyor. Hendrix, Imago Terapi’nin kurucusu. Hem anne hem de babasını küçük yaşta kaybetmiş. Bu kayıp ve anne babasının ölümünden sonra kendisine olanlar hakkındaki gerçek hisleriyle bağlantı kurmak için birkaç evlilik geçirmesi ve terapiden geçmesi gerekmiş.

Bu yazı ve videoda “duygusuzluk” durumunun ortaya çıkma mekanizmasını anlatıyorum ve semptomları nasıl tanıyabileceğinizden bahsediyorum.

Duygu Nedir?

Duygular, çiftleşme, çarpışma, düşmanlardan kaçma gibi temel yaşamsal işlevlere yardımcı olmak ve hayatta kalma şansımızı artırmak üzere evrilmiştir. Şu anda yaşadığınız duyguların da halen benzer şekilde tekrarlanan, aşk, üreme ya da hayatınızı kazanmayla ilgili durumlarla ilgisi olduğunu görebilirsiniz.

Duygularımızı biz seçmeyiz; duygular fizyolojik düzeyde, biz istemeden, hatta daha farkında bile olmadan büyük bir hızla ortaya çıkarlar. Duygunun bu istemsiz özelliği bilişsel algıya gerek duymadan harekete geçebilmemizi sağlar.

Duygusal İhmal ve Duygusuzluk Halinin Ortaya Çıkma Mekanizması

Harville Hendrix gibi, danışanlarım da bireysel terapi sürecinden önce “duygusuz” oldukları, diğer yetişkinlerin yaşadığı duygu yelpazesini yaşamadıkları için kendilerini tuhaf insanlar zannediyorlardı.

Duygular insan türünün bu kadar köklü bir özelliği olduğu halde nasıl oluyor da bazı insanlar duygudan yoksun gibi görünmüyorlar?

Ebeveynlerin, bir çocuğun duygusal ihtiyaçlarına gerektiği şekilde karşılık verememelerine duygusal ihmal diyoruz. Bu durum çocuğun duyguları doğru şekilde ifade edilip onaylanmadığında ortaya çıkıyor. ÇDİ, “çocuklukta duygusal ihmal” ifadesi yerine kullanılan bir kısaltma. Aşırı yüksek beklentileri olan, dikkatle dinlemeyen, çocuğun duygusal deneyimlerini geçersizleştirerek onun kendinden kuşku duymasına yol açan ebeveynlerin davranışları birer duygusal ihmal örneği.

Bir ebeveyn çocuğunun duygularıyla uyum içinde değilse çocuğuna ayna tutamaz, onunla olumlu bir yansımayı paylaşamaz. Sonuçta çocuğun olumlu bir benlik algısı geliştirmesi son derece zor bir hale gelir.

Danışanlarım başka birçok erkek ve kadın gibi, anne babalarının duygusal olarak yanlarında olmayı başaramaması nedeniyle küçük yaşta yaşadıkları aşırı yalnızlık, çaresizlik ve olumsuz benlik imgesi gibi durumlarla başa çıkmak için bir hayatta kalma stratejisi olarak duygularından kopmuşlar. Duygularını bastırmayı o kadar iyi öğrenmişler ki duyguları olmadığını zannetmeye başlamışlar. Birer yetişkin olarak bunun bedelini çok ağır ödüyorlar: Kendilerini hayattan ve çevrelerinden kopuk hissediyor, hayattan zevk alamıyorlar, doyum sağlayamıyorlar ve çoğu kez bağımlılıklarla birlikte öz disiplin konusunda zorluk çekiyorlar.

ÇDİ Semptomlarını Tanıma

Duygusal ihmalin gerek çocuğun kendisi gerek başkaları tarafından anlaşılması güçtür, yetişkinlikte semptomlar ortaya çıkmaya başlayana kadar anlaşılmayabilir. Çocuklukta duygusal ihmale maruz kalmış yetişkinlerde görülen semptomlardan bazılarını şöyle sayabiliriz:

1. Kendini uyuşmuş, duygularından kopmuş gibi hissetme. Bu durum kişinin eşi ve çocukları tarafından “robot gibi”, “makine gibi” şeklinde tanımlanmasına kadar varabilir.
2. Kendisinin ve başkalarının duygularını anlamakta ve bu duygulara güvenmekte zorluk çekme. Duygular davranışların arkasına saklanır. Davranışlar duygularla yönetilir. Eğer bunu bilmez ya da göz ardı edersek hem kendi duygularımıza hem de çocuklarımız dâhil başkalarının duygularına karşı kör noktalarımız ortaya çıkar.
3. Bu kişilerin kendilerini başkalarından farklı hissetmelerini açıklayacak herhangi bir çocukluk anıları yoktur; sanki eksik bir şeyler var gibidir ama ne olduğundan emin olamazlar. Büyük çoğunlukla bu durumdan kendilerini suçlarlar.
4. Kendini kopuk, ayrık, boş, doyumsuz ve içinde bir boşluk varmış gibi hissetme.
5. Kolayca bunalma ya da cesaretini kaybetme.
6. Başkalarına güven duyamama.
7. Öz saygı düşüklüğü ve mükemmeliyetçilik.
8. Reddedilmeye karşı aşırı hassasiyet.
9. Kendinden neler beklediğini ve başkalarının kendisinden neler beklediğini açık ve net bir şekilde bilememe.
10. Bağımlılık, duygularla yeniden bağlantı kurma ihtiyacının iyi bir belirtisidir. Cinsellikle bağlantılı davranışlardan bilgisayar oyunlarına kadar çok farklı bağımlılıklar olabilir, hatta bunlar arasında iş-koliklik bile yer alabilir.
11. Çocuklukta duygusal ihmale maruz kalan kişiler işin içine duygular karıştığında  iki yaşındaymış gibi öfke nöbetleri yaşayabilirler. Bunun sonucu olarak yakın aile bireyleri korkudan kendilerini ifade edemezler. Bu kişiler uygunsuz tepkiler gösterebilir, bilmeden başkalarına karşı duygusal şiddet uygulayabilir ya da duygu sömürüsü yapabilirler.
12. Kendilerine yabancı oldukları ve iç dünyalarını paylaşamadıkları için gerçek anlamda yakın arkadaşları olmayabilir.

Duygusuz gibi görünen biriyle ilişkiniz varsa, büyük olasılıkla bu kişi çocukken duygusal ihmale maruz kalmış olabilir. Bunun farkında olmanız gerekir çünkü birçok durumda bu kişiler sağlıklı yetişkin bağ kuramazlar; bu yüzden bu ilişkide kendi duygusal ihtiyaçlarınızı kendiniz karşılamanız gerekebilir.

İlişkinizin başındaysanız, partnerinizde ÇDİ belirtileri görürseniz, partnerinizi terapiye yönlendirin. Bu kişiyle ilişkinizde gündelik iletişiminiz büyük olasılıkla oldukça zorlayıcı olacaktır.

Buraya tıklayarak kendinize ve eşinize ÇDİ testi yapabilirsiniz. Beni izleyin, duygularınızla yeniden bağlantı kurma yolları hakkında da yazacağım.

Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)image:Arend